Cukrzyca to zaburzenie metabolizmu glukozy spowodowane całkowitym lub częściowym spadkiem produkcji insuliny. Insulina jest hormonem produkowanym w trzustce.
Glukoza – jest naturalnym węglowodanem, który jest podstawowym związkiem energetycznym.
Insulina – jest to hormon produkowany w komórkach beta naszego organizmu i odpowiada za obniżanie poziomu glukozy w krwi. W zdrowym organizmie regulacja ta jest w pełni sprawna, natomiast osoby u których doszło do uszkodzenia komórek beta insulina nie jest wytwarzana i chorzy muszą ją dostarczać z zewnątrz. Ze względu na pochodzenie insuliny wyróżniamy insulinę ludzką oraz zwierzęcą. Insulina zwierzęca może być wiepszowa lub wołowa, natomiast ludzka może być półsyntetyczna i jest produkowana z wykorzystaniem inżynierii genetycznej. W Polsce pacjenci są leczeni insuliną ludzką.
Wyróżniamy dwa typy cukrzycy I i II.
Cukrzyca typu I – jest również nazywana cukrzycą młodzieńczą lub cukrzycą insulinozależną. Ten typ cukrzycy jest spowodowany zniszczeniem komórek beta trzustki, które są odpowiedzialne za produkcję i wydzielanie insuliny w organizmie. Zadaniem tego hormonu jest obniżanie poziomu glukozy w krwi. Cukrzyca typu I najczęściej dotyczy osób młodych oraz dzieci. Wśród całej populacji ludzi chorujących na cukrzycę szacuje się, iż typ I dotyczy około 15-20 % chorych. Leczenie najczęściej polega na dostarczaniu insuliny z zewnątrz oraz utrzymywaniu właściwej diety oraz wysiłku fizycznego.
Okoliczności zwiększające ryzyko to: zabiegi chirurgiczne, długotrwały stres, ciąża, niektóre leki. W typie I nastąpił brak produkcji hormonu i dlatego podajemy insulinę za pomocą pióra insulinowego tzw. ,,pena”, zaś w typie drugim uwalnianie bądź działanie insuliny na receptory w komórkach jest zmniejszone. W tej sytuacji próbujemy stymulować trzustkę za pomocą różnych środków zaradczych.
Cukrzyca typu II – najczęściej dotyczy osób dorosłych i jest też nazywana insulinoniezależną. Ten typ cukrzycy charakteryzuje się tzw. opornością na działanie insuliny. Oznacza to, że problemem nie jest brak insuliny w organizmie tylko jej nieprawidłowe działanie. Osobą z II typem cukrzycy najczęściej towarzyszy otyłość oraz nadciśnienie tętnicze. Wśród całej populacji ludzi chorujących na cukrzycę typ II stanowi około 80-85% wszystkich na nią chorujących. Leczenie cukrzycy typu II w początkowej jej fazie polega na stosowaniu diety dostosowanej do poziomu wysiłku fizycznego osoby chorej oraz stosowaniu leków hipoglikemizujących w postaci tabletek doustnych. Musimy jednak pamiętać, iż w toku trwania choroby wszyscy chorzy po pewnym czasie wymagają przejścia z tabletek na insulinę.
Cukrzyca ciążowa – jest to choroba mogąca pojawić się w czasie trwania ciąży i może dotyczyć 1-4% liczby wszystkich ciężarnych kobiet. Dochodzi do niej w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Ten rodzaj cukrzycy ustępuje po porodzie, a niestety u połowy kobiet cukrzyca typu II rozwija się w przyszłości.
W cukrzycy rozróżniamy dwa stany zagrażające życiu pacjenta:
– hipoglikemia – to stan w którym doszło do znacznego spadku stężenia glukozy w surowicy krwi poniżej 40mg/dl, przy tak niskim poziomie często dochodzi do utraty przytomności jak w przypadku omdlenia, z tą różnicą że tutaj przyczyną jest ,,niedożywienie” a nie niedotlenienie mózgu.
Przyczyny:
➢ niedożywienie w tym głodzenie,
➢ znaczny wysiłek fizyczny,
➢ alkohol,
➢ interakcja z innymi lekami,
➢ zła dawka insuliny lub leków przeciwcukrzycowych.
Objawy:
➢ Uczucie głodu (wilczy głód),
➢ Mroczki przed oczami,
➢ Wzmożona potliwość,
➢ Drżenie rąk,
➢ Zaburzenia mowy, orientacji,
➢ Kołatanie serca,
➢ Przyspieszone tętno,
➢ Zaburzenia koncentracji,
➢ Agresywność,
➢ Lęk,
➢ Na koniec utrata przytomności
Postępowanie:
➢Bezpieczeństwo własne i poszkodowanego,
➢Zorientuj czy osoba nie choruje na cukrzycę-opaska,
➢Osoba przytomna podać coś słodkiego do picia,
➢Osoba nie przytomna ocena funkcji życiowych,
➢Wezwać służby ratunkowe,
✓Oddech zachowany pozycja boczna ustalona kontrola oddechu co 1 min,
✓Komfort termiczny – koc,
✓Brak oddechu RKO.
– Hiperglikemia – Hiperglikemia uszkadza wszystkie narządy, każda utrata przytomności spowodowana przez hiperglikemię jest przyczyną obumierania komórek mózgowych. Ciężkim powikłaniem cukrzycy jest śpiączka cukrzycowa.
Przyczyny :
➢ tryb życia,
➢ dieta,
➢ stres,
➢ niewłaściwa insulina lub dawka insuliny.
Objawy:
Osoba przytomna:
✓Senność,
✓Nadmierne pragnienie,
✓Apatia,
✓Nadmierne oddawanie moczu,
✓Postępujące osłabienie,
✓Ból, brzucha, wymioty,
✓Odwodnienie.
Osoba nieprzytomna:
✓Sucha skóra, język, śluzówki,
✓Zapach acetonu z ust.
Postępowanie:
➢ Ocena stanu przytomności,
➢Jeżeli jest możliwość wykonać pomiar glikemii,
✓ Osoba przytomna podać ,,pen” z insuliną,
✓ Osoba nieprzytomna z zachowanym oddechem:
❑ Ułożenie w pozycji bezpiecznej,
❑ Wezwać służby ratunkowe,
❑ Kontrola funkcji życiowych co 1 min.
✓ Osoba nieprzytomna brak oddechu przystąp do RKO
To o czym należy bezwzględnie pamiętać, to regularny pomiar glikemii.
