Od czego więc zacząć?
Pierwszą najistotniejszą rzeczą będzie ustalenie z jakiego powodu osoba starsza do tej pory chodząca nagle stała się osobą leżącą. I tutaj jest to już kwestia zgłoszenia się do lekarza pierwszego kontaktu i umówienia wizyty domowej. Podczas takiej wizyty lekarz zdecyduje jaka forma leczenia będzie właściwa na dany moment dla pacjenta. Może okazać się, że pacjent zostanie skierowany do szpitala lub zostaną zlecone najpierw badania laboratoryjne, a następnie lekarz podejmie decyzję co do formy leczenia. Tak czy inaczej najpierw zawsze powinniśmy skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu w sposób niezwłoczny. Kiedy zostanie wdrożone właściwe leczenie i osoba starsza pozostanie w środowisku domowym, wówczas warto poprosić lekarza o zlecenie na pielęgniarkę środowiskową, która będzie w sposób regularny, w zależności od stanu zdrowia pacjenta przychodzić i wykonywać czynności zgodne ze swoimi kompetencjami i stanem zdrowia osoby starszej. Jest to istotne z wielu powodów. Pielęgniarka środowiskowa poprzez swoje wykształcenie wie jaka forma opieki w danym momencie jest najważniejsza dla pacjenta. Dodatkowo również może dokonać edukacji rodziny i pacjenta w zakresie sprawowanej opieki. Jeżeli u pacjenta występują zaawansowane odleżyny lub oddech pacjenta jest wspomagany wentylacją mechaniczną wówczas można postarać się o pielęgniarkę z tzw. opieki długoterminowej. Proszę pamiętać, iż niezależnie od pielęgniarki środowiskowej można również mieć opiekę pielęgniarki długoterminowej. Kiedy mamy pacjenta terminalnie chorego np. w wyniku choroby nowotworowej lub odleżyny IV/V stopnia wówczas można starać się o pielęgniarkę hospicyjną. Wówczas tego typu opieka jest sprawowana do ostatnich chwil życia osoby chorej. Ważne jest to, że jeżeli mamy przydzieloną pielęgniarkę z opieki długoterminowej nie możemy mieć dodatkowo pielęgniarki hospicyjnej. Tutaj jest albo pielęgniarka hospicyjna, albo pielęgniarka z opieki długoterminowej. W każdej sytuacji będzie potrzebne zlecenie od lekarza pierwszego kontaktu. Inną formą pomocy są tzw. Usługi opiekuńcze. W każdym mieście funkcjonują instytucje typu Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej lub Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej, które dysponują formą opieki w postaci usług opiekuńczych jako zadanie wpisane do Ustawy o Pomocy Społecznej. Warto poprosić pracownika socjalnego o przeprowadzenie wywiadu i ewentualne przyznanie profesjonalnej opiekunki, która w sposób regularny będzie przychodziła do osoby starszej i sprawowała opiekę zgodnie z przyznanym wymiarem i zakresem. Istnieją również firmy prywatne, które dysponują wykwalifikowanym personelem, który zajmuje się codzienną opieką nad osobami starszymi I niepełnosprawnymi w środowiskach domowych. To jaka forma opieki zostanie wybrana zależy od wielu czynników. Usługi ze strony Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej mają jasno sprecyzowane usługi, które są podzielone na usługi gospodarcze oraz usługi pielęgnacyjne. Pamiętajmy, że nie ma tutaj usług medycznych. To czy taka forma opieki będzie mogła być sprawowana zależy od przeprowadzonego szczegółowego wywiadu w środowisku domowym oraz rozpoznaniu potrzeb osoby starszej I możliwości rodziny w sprawowaniu opieki nad chorym członkiem rodziny. Nie mniej jednak zachęcam, by udać się do właściwego Ośrodka Pomocy Społecznej i poszukać Pomocy oraz wsparcia. Kiedy okaże się, że z różnych powodów pomoc ta nie będzie możliwa lub rodzina uzna, że jednak potrzebne jest inne wsparcie np. bardziej medyczne dla chorego członka rodziny, wówczas można poszukać Pomocy na tzw. wolnym rynku, gdzie wiele firm zajmuje się kompleksową opieką nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi. Nie zależnie od tego jaką formę pomocy wybierzemy zawsze warto poszukać pomocy niż pozostawać samemu w trudnej sytuacji. Nie zapominajmy również o tzw. DDOM-ach, czyli dziennych domach opieki medycznej. Są to placówki, gdzie przez okres około 6 do 8 godzin osoba starsza może przebywać w ciągu dnia i ma zapewnioną opiekę że strony personelu opiekuńczego i medycznego. Również funkcjonują Środowiskowe Domy Samopomocy, które są przeznaczone dla osób z zaburzeniami psychicznymi lub osób z upośledzeniem celem rozwijania i nauczania funkcjonowania podczas wykonywania czynności dnia codziennego. Ośrodki te uczą i rozwijają dotychczasowe umiejętności osób chorych. Warsztaty terapii zajęciowej dla seniorów to miejsce, gdzie seniorzy mogą się integrować oraz uczęszczać na zajęcia, które poprawiają motorykę oraz sprawność manualną. Warsztaty są przeznaczone dla osób starszych, które poprzez sztukę np. malowanie, rysowanie czy śpiew mogą wyrażać swoje uczucia, emocje oraz czuć przynależność do grupy. Dzięki uczestniczeniu w warsztatach bardzo często ulega poprawie stan psychiki seniorów. Kiedy czują się potrzebni, mogą się spotkać, porozmawiać i wspólnie coś zrobić bardzo często poprawia się samopoczucie osób starszych i dochodzi do redukcji stresu i poprawy nastroju. W wielu miastach funkcjonuje również tzw. Opieka wytchnieniowa. Polega ona na umieszczeniu na okres najczęściej dwóch do czterech tygodni osoby chorej w ośrodku, gdzie osoba ma zapewnioną całodobową, kompleksową opiekę, a rodzina lub opiekunowie nieformalni mogą odpocząć od sprawowania codziennej opieki. Również opieka wytchnieniowa może odbywać się bezpośrednio w domu osoby chorej. Wówczas do domu przychodzi profesjonalna opiekunka przez okres dwóch tygodni na osiem godzin dziennie i odciąża rodzinę od codziennej opieki. Ponadto jest dostępny rehabilitant, który dokonuje edukacji pacjenta oraz rodziny w jaki sposób prowadzić ćwiczenia czynne lub bierne u osoby chorej w zależności od stanu zdrowia. Jest również wsparcie lekarza oraz psychologa. Kiedy stan pacjenta nie pozwala na sprawowanie opieki w środowisku domowym lub kiedy rodzina z różnych powodów nie jest w stanie sprawować opieki zawsze można rozważyć formę opieki całodobowej w ośrodkach opieki całodobowej. Do tego typu placówek należą Domy Pomocy Społecznej, Zakłady Opiekuńczo Lecznicze, Oddziały Paliatywne oraz Hospicja. To do której placówki osoba może zostać zakwalifikowana zależy od wielu czynników.
Domy Pomocy Społecznej są klasyfikowane według chorób i możemy wyróżnić następujące domy:
- dla osób przewlekle somatycznie chorych
- dla osób przewlekłe psychicznie chorych.
- dla osób starszych.
- dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie.
- osób niepełnosprawnych fizycznie
- osób uzależnionych od alkoholu.
- dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie
Niezależnie od tego, jaka jest forma placówki trzeba spełnić kryteria, które kwalifikują daną osobę starszą do Domu Pomocy Społecznej. Najważniejszym kryterium jest skala Barthel, czyli skala oceny poziomu sprawności danej osoby. Osoby, które uzyskają powyżej 40 punktów kwalifikują się do Domu Pomocy Społecznej. Każdy kto uzyska od 0 do 40 punktów w skali Barthel kwalifikuje się do Zakładu Opiekuńczo Leczniczego. Zakład ten jest przeznaczony dla osób u których zostało zakończone leczenie szpitalne i osoba wymaga całodobowej opieki pielęgnacyjnej. Zakład Opiekuńczo Leczniczy sprawuje całodobową opiekę nad osobami przewlekłe chorymi, gdzie są zapewnione świadczenia medyczne, opiekuńcze, pielęgnacyjne oraz rehabilitacyjne. Bardzo często jest tak, że pacjent trafia do Zakładu Opiekuńczo Leczniczego np. operacji, gdzie zostaję usprawniony i powraca do swojego własnego środowiska domowego. Ogólne założenie jest takie, że pacjent może w takiej placówce przebywać do pół roku, jednakże każda sytuacja jest rozpatrywana indywidualnie. Często zdarza się taj, że pacjent przebywa w placówce do ostatnich swoich dni. Inną formą są Oddziały Paliatywne na których przebywają osoby z chorobą nowotworową lub pacjenci terminalnie chorzy. Zadaniem oddziału paliatywnego jest zapewnić głównie leczenie przeciwbólowe u pacjenta oraz leczenie objawowe. Kolejna forma placówki całodobowej to Hospicja, gdzie przebywają pacjenci z chorobą nowotworową, pacjenci terminalnie chorzy. Zadaniem hospicjum jest leczenie objawowe chorób nieuleczalnych oraz przeciwbólowe. Zarówno Oddziały Paliatywne jak i Hospicja prowadzą do łagodzenia cierpienia fizycznego, psychicznego i duchowego u pacjentów. Form pomocy dla osób starszych i niepełnosprawnych jest bardzo dużo. Niezależnie od tego, jaka forma pomocy jest najwłaściwszą dla danej osoby, pamiętajmy by po nią sięgać i nie pozostawać samemu z trudną sytuacją jaką jest niewątpliwie opieka nad chorym członkiem rodziny.
Nie bójmy się prosić o pomoc. Zawsze lepiej zapytać i zastanowić się jaka forma pomocy będzie najlepsza niż pozostawać samemu.
